مسیرسفر مولانا زیر نظر یونسکو/هم افزایی دستگاهها برای معرفی ایران

به گزارش خبرنگار مهر، محمود صدقی زاده رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در شهر آنکارای ترکیه است علاوه بر رایزنی فرهنگی ، وابستگی فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در استانبول هم دایر و فعال است.  دفتر وابستگی فرهنگی ایران در شهر ارزروم نیز تا ماه آینده دوباره فعال می شود.

رایزنی فرهنگی ایران در آنکارا تلاش می کند تا بتواند چهره واقعی و صحیح ایران را به ترک ها بیشتر معرفی کند. در این راستا از جاده  پر پیچ و خم فرهنگی وارد می شود از ارتباط با دانشگاهها گرفته تا برپایی مراسم مشترک درباره تاریخ، فرهنگ و هنر . اما آنچه که باعث شده تا رایزن فرهنگی و حتی دیگر رایزنان فرهنگی در سایر کشورها نتوانند به نقطه مطلوب مورد نظر خود برسند، همان بحث همیشگی بودجه است.البته هم افزایی دستگاههای فرهنگی می تواند تا حد زیادی مشکل کمبود بودجه را جبران کرده و موجب تقویت رایزنیهای فرهنگی ایران در جهان باشد.  این گفتگو در زمانی انجام گرفت که رایزن فرهنگی در حال برپایی مراسم رحلت رسول اکرم(ص) در محل رایزنی بود و در آن تعداد زیادی مهمان از ایرانی های مقیم در آنکارا دور هم برای مراسم سوگواری جمع شده بودند.

جناب آقای صدقی زاده! وزارت میراث فرهنگی با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تفاهمنامه ای را امضا کرده مبنی بر اینکه رایزنان فرهنگی در واقع سفیران گردشگری و یا نماینده های گردشگری ایران در خارج از کشور نیز باشند چون اساسا وظیفه رایزنان معرفی ایران هست، در این زمینه چه کاری انجام داده اید؟

ذات کار رایزنان فرهنگی معرفی تمدن و ادبیات و چهره فرهنگی ایران است بخش هایی از آن هم با گردشگری تلاقی می کند اگر معرفی کلی ایران را در نظر بگیریم معرفی آثار باستانی، طبیعی و جاذبه های گردشگری را هم شامل خواهد شد. این وظیفه کلی رایزنی های فرهنگی است.

همچنین براساس وظایفی که در اساسنامه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و ماموریت های آن پیش بینی شده است؛ معرفی ادبیات و زبان فارسی را نیز در دستور کار قرار داریم و بخشی از آن را با همکاری بنیاد سعدی انجام می دهیم.

در ترکیه تعداد پنج کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاههای آنکارا، استانبول، آتاتورک ارزروم، کرئک قلعه و سلجوق قونیه  وجود دارد. علاوه بر این در برخی از دانشگاههای ترکیه نیز کلاسهای آزاد آموزش زبان فارسی وجود دارد.حمایت از کرسی ها و مراکز آموزش زبان فارسی و تجهیز کتابخانه های آنها از جمله فعالیتهای رایزنی فرهنگی است.

همچنین ترجمه و نشر آثار نویسندگان ایرانی در زمینه های مختلف ادبی، فرهنگی،هنری، تاریخی فلسفی و دینی از دیگر فعالیت های رایزنی های فرهنگی است که در چند سال اخیر از طریق طرح حمایت از انتشار آثار معارف اسلامی و علوم انسانی تحت عنوان " تاپ " به مرحله اجرا گذاشته می شود. در این راستا شاهد آن هستیم که بسیاری از آثار ارزشمند ایرانی به زبانهای پر مخاطب دنیا و حتی برخی زبانهای محلی ترجمه و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

ارتباطات دانشگاهی، تبادلات بین دانشگاهی، معرفی دانشگاههای ایران و جذب دانشجو از خارج را نیز در دستور کار داریم و هماهنگی لازم برای اعطای فرصت مطالعاتی و بورس تحصیلی به علاقمندان صورت می گیرد.

درباره فعالیت های فرهنگی و حوزه معرفی آداب و رسوم ایران چه کرده اید؟

دو کشور ایران و ترکیه با توجه به همسایگی دیرینه و و تبادلات مستمر فرهنگی دارای اشتراکات فراوان فرهنگی و تشابهات در آداب و رسوم و شیوه زندگی هستند. توجه و تاکید به اشتراکات فرهنگی و اجرای برنامه های مشترک با محوریت اشتراکات موجود می تواند موجب همگرایی بیشتر بین مردم دو کشور شود. از جمله می توان به برنامه شب یلدا و نوروز که دارای سابقه دیرینه در هر دو کشور است، اشاره کرد. تلاش بر این است که مراسم بزرگداشت برنامه هایی از این  نوع به صورت مشترک با مراکز فرهنگی ترکیه انجام پذیرد تا ضمن ترویج فرهنگ ایرانی زمینه تفاهم و همگرایی بیشتر هم فراهم شود.

شما نماینده معرفی ایران در همه بخش ها هستید در زمینه های دیگر چه اقداماتی انجام شده تا ایران بهتر به ترک ها معرفی شود؟ چطور توانستید به شبکه های اجتماعی و یا رسانه های ترکیه نفوذ کنید؟

نقش و تاثیر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به عنوان مهمترین ابزار اطلاع رسانی بر کسی پوشیده نیست. در طول یکسال اخیر سه فیلم مستند ارزشمند در زمینه معرفی فرهنگ و تمدن ، مشاهیر ادبی و سینمای ایران را به زبان ترکی استانبولی دوبله و در فضای مجازی منتشر کردیم و دوبله فیلمی در زمینه جاذبه های گردشگری ایران را در دست داریم. همچنین تعداد پنج اثر از آثار حضرت امام (ره) را به صورت کتاب گویا و مستندی در خصوص زندگی آن حضرت را به زبان ترکی استانبولی در فضای مجازی در دسترس علاقمندان قرار دادیم.

البته قطعا این میزان از کار کافی نیست و جای کار خیلی بیش از این هست. چنانچه بتوانیم از مشارکت و مساعدت دستگاههای فعال در زمینه فرهنگی و گردشگری بهره مند باشیم کارهای بیشتری قابل انجام هست و رایزنی فرهنگی ظرفیت بیش از اینها را دارد  همچنین آمادگی برای همکاری و مشارکت در اجرای برنامه ها وجود دارد از مسئولان دستگاههای فرهنگی و گردشگری کشورمان هم تقاضا دارم که پشتیبان و حامی برنامه های رایزنی فرهنگی باشند تا ضمن توسعه فعالیتهای فرهنگی و معرفی فرهنگ کشورمان به مردم ترکیه بتوانیم گامی در جهت توسعه روابط فرهنگی دو کشور دوست و همسایه برداریم.

برای مثال با توجه به اینکه منابع لازم به زبان ترکی استانبولی برای معرفی ایران و جاذبه های گردشگری کشورمان به مخاطب ترک بسیار کم است و از طرفی با عنایت به وجود ظرفیت لازم در رایزنی فرهنگی برای ترجمه آثار مکتوب و دوبله فیلم های مستند به زبان ترکی استانبولی، ضمن به فال نیک گرفتن تاسیس وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و تاثیر این تصمیم در توسعه وضعیت گردشگری کشورمان، چنانچه مشارکت و حمایت لازم از سوی آن وزارتخانه صورت بگیرد می توانیم محصولات خوبی در راستای معرفی جاذبه های گردشگری کشورمان را تولید و عرضه کنیم. در دیگر زمینه های عرصه فرهنگی هم همینطور.

چرا مشاهده می کنیم که عمده فعالیت های رایزنان فرهنگی در حوزه معرفی زبان و ادبیات فارسی است و انجام فعالیت های دیگر فرهنگی کمتر دیده می شود؟

به نظرم این نگاه خیلی صحیح نیست. حسب ماموریت تعیین شده برای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و به تبع آن برای رایزنیهای فرهنگی ، معرفی فرهنگ و تمدن ایران اسلامی، ترویج زبان و ادبیات فارسی، معرفی معارف اهل بیت(ع) ، معرفی مبانی انقلاب اسلامی و اندیشه های حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری از وظایف رایزنی ها محسوب میشود. شاید علت انعکاس کمتر فعالیتهای رایزنی های فرهنگی به دلیل انجام برنامه ها در خارج از مرزهاست. البته قطعا نمی توانیم ادعا کنیم در نقطه مطلوب هستیم. ولی هم افزایی و مشارکت دیگر دستگاههای فعال در زمینه فرهنگی و گردشگری موجب کسب نتایج بهتر خواهد بود.

شما محدودیت هایی هم برای کار کردن در ترکیه دارید؟

با توجه به اشتراکات فرهنگی و دینی بین دو کشور محدودیتی برای کار فرهنگی در چارچوب قوانین و مقررات در ترکیه نداریم. با عنایت به علاقه مردم ترکیه به فرهنگ و ادبیات ایران زمینه لازم برای فعالیت فرهنگی وجود دارد و مراکز فرهنگی و علمی ترکیه اعم از مراکز دولتی و یا خصوصی هر گونه همکاری را بعمل می آورند. اقبال به فراگیری زبان فارسی ، توجه به فیلمهای ایرانی و افزایش تعداد گردشگران ترکیه ای به مقصد ایران نشانگر توجه مردم ترکیه به ایران و فرهنگ کشورمان است.

چقدر ترک ها راغب هستند به ایران بیایند؟ بیشتر افرادی را که می بینیم به ایران می آیند تاجرند تا توریست.

تا چهار یا پنج  سال پیش تعداد ترک هایی که به ایران می رفتند به نسبتی که از ایران می آمدند، محدود بود ولی اکنون تعداد گردشگران ترک بیشتر شده است. قبلا تعداد زیادی از افرادی که به ایران سفر می کردند  هدف اقتصادی و تجاری داشتند ولی در چند سال اخیر شاهد سفر گردشگران از اقشار مختلف هستیم که بصورت انفرادی و یا در قالب گروههای فرهنگی ، علمی و مذهبی به ایران سفر می کنند.

همکاری های مشترک فرهنگی بین دو کشور ایران و ترکیه چه فعالیت هایی است؟

روابط خوب دو کشور در زمینه های مختلف و توجه مسئولین دوطرف به توسعه روابط موجب ایجاد زمینه های لازم برای تقویت مناسبات در عرصه های مختلف از جمله عرصه فرهنگی شده است. تشکیل کمیته مشترک علمایی دو کشور برای ساماندهی و توسعه مناسبات دینی، انتخاب ترکیه بعنوان میهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران در سال آینده و توافقات صورت گرفته برای برنامه های فرهنگی متقابل و تبادلات دانشگاهی موجود از جمله برنامه های مشترک فرهنگی است.

همچنین ترکیه به تازگی طرحی را فرستاده و پیگیر آن است که ایران، افغانستان و ترکیه مسیر حرکت مولانا را به عنوان مسیر گردشگری احیا کنند. یعنی مسیری که مولانا از افغانستان به ایران انجام داد تا به ترکیه(آناتولی) رسید. این طرح موقت است و قرار شده تا ایران هم اظهار نظر کند. ترکیه در نظر دارد این پرونده را در یونسکو به عنوان پرونده چند ملیتی ثبت جهانی کند. به همین دلیل فعلا در حد طرح بوده و از کشورها خواسته تا هر کدام سهم خودشان را مشخص و زیرساختهای آن را نیز مهیا کنند. 

ترکیه چطور توانست در مدت چند سال انقدر خوب به قطب گردشگری تبدیل شود؟ فکر می کنید چرا ما نمی توانیم از الگوی آنها استفاده کنیم؟

 ترکیه از سال 1985 موضوع توجه به امر گردشگری را بصورت راهبردی در دستور کار خود قرار داد و با اقدامات زیربنایی زمینه های لازم برای تبدیل کشور به مقصد بسیاری از گردشگران را فراهم کرد. از جمله این اقدامات تصویب و یا اصلاح قوانین و مقررات، ارائه تسهیلات لازم برای احداث هتل و مراکز اقامتی و رفاهی، توسعه خطوط هوایی و راه اندازی پرواز هواپیمایی ترکیه به اکثر نقاط جهان، تاسیس مدارس توریسم در سطح دبیرستان، توجه جدی به رشته های هتلداری و آشپزی در دانشگاهها و آموزش پرسنل مورد نیاز در صنعت توریسم و گردشگری، ایجاد و تجهیز بیمارستانها به لوازم مدرن و روزآمد و ..... است. بدیهی است که بعد از انجام اقدامات زیربنایی و فراهم کردن زمینه های لازم ، اطلاع رسانی و تبلیغات و حضور در نمایشگاههای گردشگری برای جذب گردشگر هم اهمیت خاص خود را دارد. بنابراین باید گفت هر چند برپایی و یا حضور در نمایشگاهها شرط لازم برای توسعه گردشگری است ولی شرط کافی نیست.

در مورد بخش دوم سوال که چرا ما نمی توانیم از آنها الگو بگیریم ، باید بگویم بهره گیری از تجارب و راه رفته دیگران موضوعی است که عقل حکم می کند و همواره توصیه شده است. به نظرم اگر به مقوله گردشگری نگاهی راهبردی و استراتژیک داشته باشیم می توانیم سیاستها، برنامه ها و فعالیتهای خود را در این جهت تنظیم کنیم و با توجه به ظرفیت کشورمان در زمینه جاذبه های گردشگری و آثار باستانی و تاریخی و همچنین روحیه میهمان نوازی ایرانیان که زبان زد مردم دنیاست، بطور قطع در زمانی کوتاه می توانیم به موفقیت دستیابیم. از این جهت تاسیس وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نشانگر نگاه راهبردی کشور به امر گردشگری محسوب می شود.